Priorytety duszpasterskie
"Kościół musi poszukiwać każdego a nie zadowalać się obecnym stanem rzeczy, za wszelką cenę utrzymując status quo" – powiedział KAI bp Wojciech Śmigiel, który wygłosił wprowadzenie do dyskusji. Przypomniał on o zadaniu nawrócenia pastoralnego. – Chodzi o to, żeby Kościół był w drodze, a więc poszukiwał każdego a nie tylko zadowalał się obecnym stanem rzeczy, za wszelką cenę utrzymując status quo. Chodzi o taki Kościół, który podtrzymując to co jest odważnie idzie do przodu" – wyjaśnił pastoralista.
Zdaniem bp. Śmigla konieczne jest wyjście Kościoła do tych, którzy się zagubili, których nie ma Kościele. Należy tez zastanowić się nad przyczynami tej nieobecności.
W swoim zagajeniu wśród priorytetów dla Kościoła w Polsce wymienił duszpasterstwo rodziny, działalność na rzecz ubogich a także zwrócił uwagę na styl posługi. "Papież Franciszek w całym swoim nauczaniu podkreśla, że wszyscy jesteśmy wezwani do zmian stylu, do większego otwarcia na sprawy ludzi, do bliskości z nimi i odważnego budowania wspólnoty" – zaznaczył pelpliński biskup pomocniczy.
Jako bardzo merytoryczną ocenił debatę o priorytetach duszpasterskich krakowski biskup pomocniczy Grzegorz Ryś. Biskupi mówili o ewangelizacji, o tym, co najważniejsze: o głoszeniu najprostszych prawd Ewangelii, o tym, jakie to ma przełożenie na podmiotowość i otwartość księży, na świeckich w Kościele, na ich upodmiotowienie – relacjonował w rozmowie z KAI.
Bp Ryś poinformował też, że niebawem zostanie przetłumaczony na polski i wręczony biskupom dokument z Aparecidy. [Wydany w 2007 r. po pielgrzymce Benedykta XVI w Brazylii i będący jej podsumowaniem oraz wskazaniami dla działań Kościoła na najbliższe 15 lat - przyp. KAI].
We wprowadzeniu była tez mowa o stylu sprawowania władzy. "To zahacza o problem ubóstwa, czyli jest z pogranicza rachunku sumienia, bo każdy biskup to wie i robi rachunek sumienia i spowiada się w Wielkim Poście" – przypomniał krakowski biskup pomocniczy.
Przygotowania do ŚDM
Ze stanem przygotowań do Światowych Dni Młodzieży w lipcu 2016 r. w Krakowie zapoznał biskupów bp Damian Muskus, koordynator generalny krakowskich ŚDM. Będzie to wydarzenie, które niesie ze sobą wielki ładunek nadziei. Mam nadzieję, że młodzi, także ci żyjący na obrzeżach Kościoła, będą chcieli wziąć w nim czynny udział” – powiedział KAI bp Muskus. Miejscem zgromadzenia młodzieży (spodziewani są przedstawiciele nawet 100 krajów świata) mają być krakowskie Błonia.
Konkretniejszych kształtów nabierają przygotowania duchowe do krakowskich ŚDM. Ruszyły one już w kilku diecezjach – nie tylko w archidiecezji krakowskiej, gdyż wiadomo, że na spotkanie z papieżem przybędzie młodzież z całej Polski. Krakowski ŚDM poprzedzony zostanie ostatnim etapem przygotowań duchowych, tzw. tygodniem misyjnym, który będzie prowadzony we wszystkich polskich diecezjach. – Liczymy na to, że każda diecezja przedstawi swój własny program, i że będzie możliwa jak największa liczba uczestników, także zza naszej wschodniej granicy – mówił po obradach nowy przewodniczący KEP abp Stanisław Gądecki.
Program duchowych przygotowań do ŚDM na najbliższy rok będzie przebiegał pod hasłem „Błogosławieni ubodzy w duchu”. Opracowane zostaną m.in. konspekty katechez, wybór myśli lub przemówień Jana Pawła II o różnych świętych i błogosławionych do wykorzystania w homiliach. Każde spotkanie modlitewne w ramach przygotowań będzie się wiązało z wypełnieniem konkretnego czynu miłosierdzia, nawiązującego do postawy świętego.
Przed wakacjami ruszą konkretne dzieła miłosierdzia, do których zachęcana będzie młodzież. Będzie to m.in. zbiórka na letni wypoczynek dla dzieci z ubogich rodzin. W lipcu i sierpniu potrwa akcja zbierania przyborów szkolnych, a jesienią – inicjatywy związane ze wsparciem ubogich i bezdomnych.
Zdaniem bp. Muskusa, w środowisku młodych widać już ogromny entuzjazm przed ŚDM. – Oni chcą się w to zaangażować, otrzymujemy dziesiątki sygnałów od osób indywidualnych, które pytają, w jaki sposób mogą się włączyć w przygotowania – zapewnił koordynator Komitetu Organizacyjnego ŚDM.
Jak dodał, w tym kontekście bardzo duże zadanie stoi przede wszystkim przed duszpasterstwami młodzieży w całym kraju, które powinny koordynować zarówno nabór chętnych wolontariuszy, jak i uczestników samego wydarzenia.
Krakowski biskup pomocniczy przypomniał, że na ŚDM polska młodzież z niecierpliwością oczekiwać będzie także młodych katolików z krajów Wschodu, głównie z byłego bloku komunistycznego. Wspomniał, że wsparciu ich przyjazdu ma służyć akcja „Bilet dla brata”, czyli dzieło pomocy młodym z trzynastu krajów Europy Wschodniej i Zakaukazia.
Rodzina w obliczu wielu trudności
Na konieczność dogłębnego przemyślenia funkcjonowania duszpasterstwa rodzin w perspektywie październikowego synodu o rodzinie wskazał podczas obrad bp Jan Wątroba. "Wielkim wyzwaniem jest zagrożenie trwałości zarówno małżeństwa jak i rodziny. Przeżywamy to nie tylko w Polsce, ale w całej Europie i na świecie. Jednocześnie pojawia się coraz więcej związków, dla których nie ma żadnych podstaw formalnych, nawet cywilnych, co stanowi wielkie zagrożenie dla ich trwałości i perspektyw na przyszłość" – mówił KAI przewodniczący Rady ds. Rodziny KEP.
Zdaniem biskupa rzeszowskiego Kościół w Polsce powinien głęboko przemyśleć nauczanie na temat sakramentów w ogóle, a szczególnie sakramentu małżeństwa i jego znaczenia. "Często spotkamy się z jego niedocenianiem i stąd bierze się życie w grzechu, bez łaski sakramentalnej" – zauważył.
Zdaniem bp. Wątroby poradnictwo przedślubne i przedmałżeńskie jest w Polsce – w porównaniu z innymi krajami – doskonale rozbudowane. Problemem jest natomiast ich działanie w służbie małżeństwom już zawartym. "Często czują się one pozostawione samym sobie, a kiedy przeżywają kryzys nie bardzo mogą liczyć na pomoc. Tutaj konieczna jest reorientacja duszpasterstwa rodzin, by towarzyszyć małżonkom, rodzicom, nie zaniedbując właściwego przygotowania narzeczonych" – zaznaczył biskup.
Zdaniem bp. Wątroby trzeba też pomyśleć o przygotowaniu duszpasterzy. Wielu małżonków skarży się bowiem na brak kapłanów, do których mogliby pójść ze swoimi problemami. Konieczne jest więc odpowiednie przygotowanie już w seminarium przyszłych duszpasterzy rodzin. Biskup wyraził ubolewanie, że w wielu seminariach zniknął z programu studiów przedmiot "duszpasterstwo rodzin", czy "teologia rodziny".
Bp Wątroba zaznaczył, że kiedy papież mówi o nawróceniu duszpasterskim i misyjnym, wyjściu na peryferie to między innymi ma na myśli osoby, które są w Kościele, choć nie mogą w pełni, w sposób sakramentalny uczestniczyć w jego życiu. "Powinni oni czuć, że są ogarnięci modlitwą i troską całej wspólnoty wierzących. Nie można ich wykluczać, osądzać" – powiedział KAI biskup rzeszowski.
Pomoc charytatywna dla Ukrainy
Badania na temat pracy charytatywnej Kościoła w Polsce przeprowadzi jesienią Caritas Polska – zapowiedział podczas zebrania dyrektor tej organizacji ks. Marian Subocz. Zaznaczył, że społeczeństwo zareagowało bardzo pozytywnie odpowiedziało na apel polskich biskupów o modlitwę i wsparcie materialne: z SMS-ów i wpłat indywidualnych zebrano 1 mln 300 tys. zł, które zostaną przekazane do Caritas Spes we Lwowie.
Owocem apelu biskupów jest także akcja pomocy "Rodziny polskie - rodzinom ukraińskim". Dzięki współpracy z Pocztą Polską, wszystkie paczki do 20 kg, nawet jeśli będą ich tysiące – zwolnione są z opłat do końca marca br. Należy jedynie na opakowaniu umieścić dopisek „dla Ukrainy”. Akcja ta może okazać się ważna także w dziele pojednania polsko-ukraińskiego - ocenia ks. Subocz.
Zdaniem dyrektora największej pozarządowej organizacji charytatywnej Polacy zdali egzamin w sprawie pomocy Ukrainie. Dotychczas Caritas Polska wysłała już 4 tys. paczek. "Ludzie cały czas proszą o adresy, pod które może wysyłać dary z pomocą. Zainteresowanie społeczeństwa jest bardzo duże" – zaznacza ks. Subocz.
Jesienią br. zostaną przeprowadzane badania na temat pracy charytatywnej Kościoła w Polsce. Specjalne ankiety zostaną wysłane do wszystkich katolickich organizacji charytatywnych, a więc nie tylko do oddziałów Caritas ale także placówek zakonnych oraz tych prowadzonych przez świeckich.
Badania, które mają dopomóc w orientacji gdzie najbardziej trzeba pomagać, zostaną wykorzystane do opracowania specjalnej strategii. "Powstanie dokument, który pokaże też jak ogromna jest działalność charytatywna Kościoła w Polsce" – ocenia dyrektor Caritas Polska.
Przygotowania do rocznicy Chrztu Polski
Biskupi omawiali także stan przygotowań do obchodów 1050. rocznicy chrztu Polski. Podczas wczorajszego spotkania ogólnopolskiego komitetu organizacyjnego tego wydarzenia zaprezentowano m.in. główne cele duchowe, jakie przyświecają świętowaniu rocznicy. Są to: pogłębienie życia w łasce chrztu, rozbudzenie tożsamości chrześcijańskiej, ukazanie związku tożsamości narodowej i chrześcijańskiej w Polsce, czy budowanie postaw patriotycznych w nawiązaniu do historycznego chrztu.
Opracowane i zaprezentowane zostaną badania historyczne na temat religijno-historycznych i politycznych uwarunkowań chrztu Polski w 966 r., a także konsekwencji tego wydarzenia dla dziejów naszego kraju. Przeprowadzone też zostaną badania na temat funkcjonowania jednostek administracji kościelnej w ponadtysiącletniej historii Kościoła w Polsce oraz analiza historyczna obchodów 1000-lecia chrztu w 1966 r. Ponadto planowane są także badania dotyczące świadomości znaczenia chrztu jako sakramentu dla współczesnych Polaków.
Na płaszczyźnie edukacyjnej Kościół w Polsce chce przypominać zwłaszcza młodemu pokoleniu o znaczeniu przyjęcia chrztu Polski dla budowania postaw patriotycznych i poczucia odpowiedzialności za Ojczyznę. Istotna tu też będzie płaszczyzna formacji katechetycznej, potrzebna np. na etapie przygotowania rodziców do chrztu dzieci.
Kanonizacacyjna Iskra Miłosierdzia
Biskupi zapoznali się ze stanem diecezjalnych przygotowań do zbliżającej się kanonizacji bł. Jana Pawła II i bł. Jana XXIII. Jedną z najważniejszych inicjatyw ma być przekazanie tzw. Kanonizacyjnej Iskry Miłosierdzia. Będzie to ogólnopolska akcja, którą na zlecenie Rady Stałej Konferencji Episkopatu Polski przeprowadzą stypendyści Fundacji „Dzieło Nowego Tysiąclecia” oraz członkowie „Stowarzyszenia Absolwentów Dzieła” z okazji ogłoszenia świętym Jana Pawła II.
Przekazanie Kanonizacyjnej Iskry Miłosierdzia odbędzie się 30 marca w bazylice Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach podczas uroczystej Eucharystii. Lampiony z Iskrą Miłosierdzia otrzymają prezydent RP Bronisław Komorowski oraz przedstawiciele organizacji społecznych, służby zdrowia, policji i wojska, mediów, harcerzy, sportowców, oraz m.in. przedstawicieli męskiej i żeńskiej konsulty wyższych przełożonych zakonnych. Lampiony trafią do wszystkich diecezji w kraju.
Kolejny etap przekazywania Iskry Miłosierdzia nastąpi 13 kwietnia, w Niedzielę Palmową podczas uroczystych Mszy św. Wówczas Iskra powędruje do delegacji parafialnych, przedstawicieli władz samorządowych i społecznych. Iskra Miłosierdzia będzie też obecna w Rzymie 27 kwietnia, w samym dniu kanonizacji przy ołtarzu.
O bardziej moralne prawo
O potrzebie tworzenia prawa, które bardziej niż obecnie, uwzględniałoby moralny wymiar ludzkiego życia, mówił na zebraniu plenarnym bp Jan Tyrawa. Ordynariusz bydgoski, członek Rady KEP ds. Społecznych, przedstawił biskupom refleksję nt. „Prawo a etyka – wobec stanowienia prawa”.
Zdaniem bp. Tyrawy, współcześnie można zaobserwować, że „stanowienie i egzekwowanie prawa dokonuje się poza jakimkolwiek wymiarem moralnym”. Zwycięża logika, wedle której „prawo ma służyć koniunkturalnym rozwiązywaniem jakichś problemów”, stąd niemalże bezrefleksyjna praktyka mnożenia przepisów prawa, które częstokroć wzajemnie się wykluczają.
Ponadto, w opinii biskupa bydgoskiego, „prawo zostało oderwane od obowiązku” – za prawami obywateli nie stoi żadne związane z tym wezwanie do wypełniania obywatelskich powinności. Prawo jest tworzone nie w kontekście wspólnoty, ale podmiotu. Ten zaś, choć działa tylko we własnym imieniu, domaga się dla siebie coraz więcej praw, żądając by ustawodawca wniósł je w przestrzeń publiczną i ustanowił jako obowiązujące. – Za stanowienie takiego prawa nikt nie ponosi żadnej odpowiedzialności – uważa bp Tyrawa.
Ordynariusz bydgoski wysunął propozycję przygotowania dokumentu Episkopatu (na wzór dokumentu społecznego KEP sprzed dwóch lat), który prezentowałby refleksję biskupów na temat relacji między prawem a etycznym wymiarem życia społecznego i postulowałby zmianę filozofii tworzenia prawa w naszym kraju.
Polska proszona o misjonarzy
Przewodniczący Komisji Episkopatu ds. Misji, bp Jerzy Mazur informował biskupów o wciąż kierowanych do Polski prośbach o wysłanie misjonarzy. Do Komisji wpłynęły 24 prośby - 6 z Afryki, 13 z Ameryki Południowej, 2 z Azji, 3 z Oceanii - w sumie pożądane jest, by Polska wysłała 105 misjonarzy i misjonarek. Misjonarze z różnych stron świata dziękują też za pomoc materialną, płynącą z Polski.
Bp Mazur mówił także o organizacji IV Kongresu Misyjnego, który odbędzie się w dniach 12-14 czerwca 2015 r. pod hasłem "Radość Ewangelii źródłem misyjnego zapału". W 2014 r. - "w drodze do kongresu" - organizowane są w diecezjach konferencje naukowe i sympozja, które mają go przygotować.
Bp Mazur mówił też o projekcie zorganizowania kongresu młodzieży polonijnej ze Wschodu i Zachodu w lipcu 2016 przed Światowym Dniem Młodzieży, który odbędzie się w Krakowie.
Biskupi i media
Jednym z punktów obrad było pierwsze w historii szkolenie medialne dla polskich biskupów. Prowadził je bp Wojciech Polak, a w roli wykładowców wystąpili: prof. Jerzy Olędzki z UW i UKSW, ks. Józef Kloch, rzecznik Episkopatu, dr Monika Marta Przybysz z UKSW oraz Marcin Przeciszewski z KAI.
Prof. Jerzy Olędzki mówiąc o podstawowych zasadach strategii medialnej Kościoła podkreślił, że "nowe media wymagają, by decydenci myślący strategicznie nie popełniali błędów w taktyce działania". Mówiąc o stosunku Kościoła do środowiska medialnego zwrócił uwagę, że nie można obrażać się na media i dziennikarzy. "Za takie postępowanie zostali bezlitośnie ukarani przywódcy największych państw" - dodał.
Dr Monika Marta Przybysz skupiła się na przedstawieniu podstawowych zasad działania rzeczników prasowych. Jako idealny wzorzec wskazała na Jaoquina Navarro-Vallsa, który doskonale prowadził komunikację z mediami u boku Jana Pawła II. Rzecznik diecezji - podkreśliła - musi być zawsze dostępny, odpowiadać na każdy telefon i budować dobre relacje z dziennikarzami.
Ks. Józef Kloch tłumaczył z kolei, jakimi zasadami biskupi powinni kierować się w swych wypowiedziach dla mediów. Powszechną zasadą powinna być jej zwięzłość, tak aby najistotniejsze treści przekazać w 20 sekund. Podkreślił, że wszystkie wypowiedzi dla mediów winny być: krótkie – żeby odbiorcy wysłuchali; jasne – by zrozumieli; obrazowe – aby zapamiętali oraz dokładne – tj. zgodnie z rzeczywistością.
Marcin Przeciszewski wrócił uwagę na konieczność znacznie większej obecności Kościoła w debacie medialnej jaka toczy się w Polsce. Przypomniał, że generalna zasada jest taka, że "w debacie medialnej wygrywa ten, kto pierwszy zainicjuje dyskusję, a nie ten, kto usiłuje dowodzić, że nie jest wielbłądem". Dodał, że Kościół musi być w stanie inicjować dyskusję na własny temat – promując to, co robi dla społeczeństwa – a nie tylko odpowiadać na zarzuty, gdyż wówczas z góry jest przegranym. Dodał, że niezbędne są dobrze zaplanowane i prowadzone w skoordynowany sposób kampanie informacyjne promujące stanowisko Kościoła.
Drugim elementem strategii - jego zdaniem - winno być budowanie pozytywnych relacji ze środowiskiem dziennikarskim. Wskazał też na konieczność o wiele większej niż dotąd aktywności Kościoła w internecie i mediach społecznościowych.
Abp Gądecki – nowym przewodniczącym KEP
Na stanowisko przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski wybrany został abp Stanisław Gądecki, 64-letni metropolita poznański. Od 2004 r. przez dwie kadencji był zastępcą przewodniczącego KEP abp. Józefa Michalika.
Abp Gądecki jest członkiem Rady Stałej KEP, przewodniczącym Komisji Episkopatu ds. Duszpasterstwa, członkiem Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu RP i KEP, członkiem Rady Programowej KAI. Metropolita poznański jest także przewodniczącym Ogólnopolskiego Komitetu Organizacyjnego Obchodów 1050. Rocznicy Chrztu Polski w 2016 r. Jego dewiza biskupia brzmi: "Opere et veritate (Czynem i prawdą).
Nowy przewodniczący KEP jest wybitnym biblistą. W 2008 r. był jednym z czterech delegatów wybranych przez KEP na XII Zgromadzenie Zwyczajne Synodu Biskupów nt. „Słowa Bożego w życiu i misji Kościoła”.
Przez wiele lat przewodniczył Komitetowi ds. Dialogu z Judaizmem oraz Radzie ds. Dialogu Religijnego. Był współinicjatorem obchodów Dnia Judaizmu w Kościele w Polsce. Ponadto jest honorowym członkiem Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów.
W latach 1995-2008 jako konsultor Papieskiej Komisji ds. Religijnych Relacji z Żydami, abp Gądecki brał udział w szeregu konferencji poświęconych tej tematyce w kraju i zagranicą. Zna wiele języków obcych, włada biegle łaciną, greką (koine) i hebrajskim, zna też włoski, angielski, niemiecki i rosyjski.
"Młodzież, rodzina, powołania i troska o ubogich. To są cztery sprawy, które wydają mi się centralne w podejmowaniu na przyszłość – powiedział KAI tuż po wyborze. – Nikogo nie wykluczamy, każdego chcemy przygarnąć, do każdego też wychodzimy z życzliwością. Myślę, że taki ten Kościół powinien być: wychodzący do każdego, niezależnie od tego czy on jest dobrej czy złej woli dlatego, że Pan Bóg kocha dobrych i złych a Kościół musi naśladować działanie Boże" – dodał nowy przewodniczący KEP.
Abp Marek Jędraszewski – zastępcą przewodniczącego KEP
Nowym zastępca przewodniczącego KEP został 64-letni abp Marek Jędraszewski. Metropolita łódzki jest profesorem nauk teologicznych, wytrawnym znawcą filozofii, członkiem watykańskiej Kongregacji Edukacji Katolickiej. Jego dewizą biskupią są słowa „Scire Christum” (Znać Chrystusa), natomiast życiową – „słuchać innych”.
Abp Jędraszewski zastąpił na tym stanowisku abp. Gądeckiego, który po dwóch 5-letnich kadencjach został wybrany przewodniczącym KEP. W 2002 roku otrzymał tytuł naukowy profesora nauk teologicznych.
W strukturach Konferencji Episkopatu Polski abp Jędraszewski jest członkiem Rady Stałej KEP, Rady ds. Duszpasterstwa Młodzieży Komisji Wychowania Katolickiego, Sekcji Nauk Filozoficznych Komisji Nauki Wiary oraz delegatem KEP ds. Duszpasterstwa Akademickiego. Ponadto jest członkiem Rady Programowej KAI.
Metropolita łódzki od października ubiegłego roku jest przewodniczącym Komisji Rady Konferencji Biskupich Europy (CCEE) ds. katechezy, szkół i uniwersytetów i jej sekcji ds. uniwersytetów.
Do jego ulubionych lektur należą książki z dziedziny antropologii filozoficznej, historii, historii sztuki. Lubi też poezję i muzykę poważną a także spacery i oglądanie transmisji piłkarskich i tenisowych.
Tuż po wyborze na wiceprzewodniczącego KEP abp Jędraszewski powiedział KAI: "Jezus pokazywał całym swoim życiem, że wizja człowieka, wizja Kościoła jest oparta na wolności. Jest propozycją, którą można przyjąć i niestety – tragiczna możliwość – można odrzucić. Cały wysiłek Kościoła polega na tym, iż przekazuje, że nie ma lepszej drogi dla człowieka jak właśnie przyjąć to orędzie".
***
Po zakończeniu zebrania plenarnego, 13 marca w bazylice św. Krzyża w Warszawie biskupi pod przewodnictwem nuncjusza apostolskiego celebrowali Mszę św. w 1. rocznicę wyboru papieża Franciszka na Stolicę Piotrową.
Podczas obrad każdy biskup otrzymał DVD z filmem pt. "Papież Franciszek. Człowiek, który zmienia świat" w reż. Krzysztofa Tadeja. Obraz zawiera wypowiedzi Polaków – hierarchów, księży i świeckich – związanych z Watykanem, którzy charakteryzują pierwsze miesiące pontyfikatu papieża z Argentyny. Producentem 40-minutowego filmu jest Media Strategy Syndicate.